In 2019 startte een botanist in Toulouse een kleine revolutie die ook in andere landen mensen in beweging bracht.
Een krantenartikel over dit fenomeen, eerder deze maand in The Guardian, inspireerde me tot het schrijven van dit blogbericht. Want wat de Franse botanist doet met een krijtje, doen ze in Fougères met bordjes, nl. muurplantjes benoemen.
En dat was meteen mijn opstapje voor een bericht over deze groene stad.
De botanist met het krijtje
Boris Presseq is als botanist verbonden aan het Museum van Toulouse. In 2019 startte hij met het benoemen van wilde planten in het straatbeeld van de stad. Met een stukje krijt schreef hij de Franse naam van de plant op de stoep, al dan niet met een pijltje erbij.
Zijn doel: anderen iets bijleren over planten én hen sensibiliseren.
In een filmpje op Brut Media neemt hij je mee tijdens één van zijn tochten door de Toulouse. Door straten die opvallend leeg zijn (in november 2019) waardoor de plantjes die her en der tussen de stoepstenen opschieten des te meer opvallen.
Gelukkig werd het filmpje ondertiteld zodat je, met wat kennis van de Franse taal, begrijpt waarover Presseq praat. Zijn passie voor wilde planten is groot. Al lijken ze soms klein en onbeduidend, toch spelen ze volgens hem een belangrijke rol in de biodiversiteit van de stad. Zij zijn de basis van de voedselketen, bron van voeding voor insecten en andere dieren. Kleine stukjes groen tussen het grijs van de stad.
Groene vestingstad in het Noorden
600 km verder, in het Noorden van Bretagne, ligt Fougères. Een oude vestingstad vlakbij de grens met Normandië die fungeert als één van de twee poorten van Bretagne. De andere is het Zuidelijker gelegen stadje Vitré.
Fougères is de groenste van de twee. Hier houden ze van planten.
Was hun voorliefde voorbestemd omdat de naam van de stad ‘varens’ betekent? Geen idee, maar in het oude stadscentrum krijgen varens sowieso alle ruimte.
Groenzones vind je hier volop, midden in de stad. Goed onderhouden, strakke plantsoenen maar ook natuurlijkere plekken met veel bomen, struiken en wilde planten. Het hoeft niet altijd proper en afgeborsteld te zijn.
De tuin aan de Saint-Sulpice kerk is een zone van rust, met klaterend water, beelden en bankjes. Met ook een prachtig panorama op de dieper gelegen stadsdelen en het 1000 jaar oude Château de Fougères. Een indrukwekkend, granieten bouwwerk dat het stadsbeeld bepaalt.
Le Jardin du Val Nançon
Vlakbij en iets lager op de heuvel, ligt le Jardin du Val Nançon. Een stadspark vernoemd naar de rivier die erdoor stroomt. Een bekoorlijk stadspark, met beschaduwde plekken onder bomen, loofgangen en pergola’s. Met moestuintjes voor de inwoners. En plekken vol heesters en vaste planten voor al wie ze waarderen kan.
Het is heerlijk om hier een tijdje te vertoeven, om kleuren in te laten werken en te genieten van de geuren van de vele rozen.
Om te luisteren naar vogelgezang in de bomen en het spoor van een insect te volgen op een bloem.
In het stadsbeeld van Fougères valt tijdens ons bezoek één plant op: de rode spoorbloem. In muurspleten en tussen straatstenen groeit hij. Overal waar hij houvast vindt.
Ook binnen de muren van het kasteel houdt de plant zich staande, in de zinderende hitte van die eerste junidagen.
Muurplantjes
Op de bijna 1000 jaar oude stadsmuren en hun iets jongere broertjes groeien mossen en andere kleine planten.
Muurnavel, ‘nombril de Vénus’, is een vetplantje met ronde, schildvormige bladeren. In het midden hebben die een kuiltje wat doet denken aan een navel. De plant vormt aren met crèmewitte tot groenwitte, buisvormig of klokvormige bloempjes.
De muurnavel (Umbilicus rupestris) houdt van beschadigde muren en stenige bodems. Maar je vindt hem ook in de volle grond terug. Nabij Fougères ontdekten we een tapijt muurnavel aan de rand van een bos.
In de voegen van de oude muren vind je ook weer varens terug. Hierin wortelen muurvaren (Asplenium ruta-muraria), gewone eikvaren (Polypodium vulgare) en steenbreekvaren (Asplenium trichomanes)
Le Château de Fougères
Voor ik afsluit wil ik toch nog iets kwijt over het kasteel van Fougères want het is het oudste en best bewaarde bolwerk van Europa. Het is ontzettend groot én groots met zijn hoge torens, brede vestingmuur en ruime ‘basse-cour’.
Wat mij het meest verwonderde was hoe binnen de muren van het kasteel een hele stad kon onderduiken voor de vijand. Het leven buiten de muren zette zich erbinnen min of meer voort. Hier bevonden zich de stallen, opslagplaatsen, werkplaatsen en woningen. Er was ook een moestuin.
Echte verhalen en legendes nemen je, in videoprojecties en infopanelen, mee naar het leven van heel vroeger. In het Frans spijtig genoeg.
Het kasteel biedt veel fotogenieke plekken en mooie panorama’s vanuit de torenkamers.
Het mooist aan dit kasteel vind ik de ‘waterval’ en de vier waterraderen. Je ziet ze aan de buitenkant van het kasteel. Je hoeft er dus geen ticketje voor te kopen.
De waterraderen zijn een restant van de vier korenmolens waarover het kasteel beschikte vanaf de 17e eeuw. Het water dat de raderen aandrijft, komt van de Nançon. Eén ervan wekt nu elektriciteit op voor het ontvangstgebouw van het kasteel.
Iets eten in Fougères
Le Djerba. Marokkaans restaurant met couscous als specialiteit. De typische Tunesische kruidenmengeling wordt in Tunesië gemaakt door de moeder van de chef. Een dertigtal kruiden wordt in de zon gedroogd en met de hand vermalen in een koperen vijzel. In de plaatselijke molen worden ze daarna vermalen tot poeder.
In mijn vakantielogboek schreef ik: “Couscous met een verhaal. Smaaksensaties. Muziek met veel ritme op de achtergrond. Echte, stoffen servetten! Topmoment.”
We werden er verwend en hebben héél lekker en véél gegeten.
30, Rue du Tribunal, tel. +33 2 99 94 75 45.
Ti va Bro. Crêperie in een eeuwenoud vakwerkhuis in de middeleeuwse buurt. Hier aten we zoete Bretonse crêpes en hartige galettes (boekweitpannenkoeken). Een glaasje cider erbij, heerlijk! We zaten aan een heel klein houten tafeltje onder de houten trap naar de verbruikszaal op de eerste verdieping. Mooie omkadering en ruime kaart. En je kan er lokale voedingsproducten kopen.
13, Place du Marchis, tel. +33 2 99 17 20 90.
Dit bericht hoort thuis in mijn reeks over Bretagne. Meer berichten vind je terug op de pagina Op reis in Bretagne.
Je moet inloggen om een reactie te plaatsen.