Categorieën
Iedereen verwonderaar

Iedereen verwonderaar – Els Peeters

Els Peeters plaatst regelmatig een mooi stukje op Facebook over haar Keukentafelgesprekken en zo. Ik ben fan van haar schrijfstijl. Ze schrijft op een manier waaruit heel dikwijls verwondering blijkt. Daarnaast is Els een goede observator en kijkt ze met een heel aparte blik naar dingen en naar mensen. Ze is biologe van opleiding en ook al gaf ze haar leven een andere wending, toch is de wetenschap nooit ver weg.

Toen Els op een dag in april het logo van mijn zaak (Verhaallijnen) met mijn voornaam verweefde (zelf had ik de link nog niet gelegd), wist ik het: zij krijgt een plek in mijn blog, als verwonderaar. Als ze dat wou natuurlijk. Bescheiden als ze was twijfelde Els of dit wel iets voor haar was, maar na een innerlijke conversatie tussen ‘rede’ en ‘gevoel’ vond ze het wel goed. #happyme

Zonsopgang
Zonsopgang.

Een week later, op 3 mei, trekken we naar Abdijsite Herkenrode. Een inspirerende plek. Buiten zitten is geen optie dus nemen we plaats aan een lange houten tafel in het bezoekersonthaal. Lekker warm binnen. Zij met een koffie met heel veel melk, ik met een citroenthee. Terwijl ze naar de muur achter mij staart, waar streekproducten en souvenirs uitgestald staan, start Els haar verhaal.


Portret Els Peeters - foto: Koen Broos
Foto: Koen Broos.

Wetenschap en verwondering

“Ik vond het vreemd dat ik gevraagd werd door jou om te vertellen over verwondering. Ik dacht: ‘Wat zie je dan in mij dat gelinkt kan worden aan verwondering?’ En dan was ik automatisch geneigd, dat is een beetje de wetenschapper in mij, om te gaan opzoeken ‘Wat betekent dat dan, verwondering?’ Maar op dat moment kon ik niet direct op onderzoek uit en uiteindelijk heb ik het ook niet meer gedaan. Dat was voor mij ook de aanleiding om te denken van: ‘Is net het willen weten, het willen opzoeken, de kennis, niet hetgeen wat verwondering kapot maakt of niet meer mogelijk maakt?’

Aan de andere kant is net kennis en wetenschap over hoe iets precies in elkaar zit soms ook verbazend. Ook dat wekt verwondering op in de zin van ’Hoe straf dat dat toch allemaal kan.’ En dan vertrekt verwondering net vanuit het weten. Maar uiteindelijk is dat weten vanop een ander niveau.”


Roze ochtendlucht.

Openheid en twijfel

Je hebt mensen die 100 procent in een theorie of in een systeem geloven en geen ruimte laten voor andere ideeën of twijfel. Els is zo helemaal niet.

“Er is niet één ding waarvan ik helemaal overtuigd ben dat dát het is en dat er helemaal niks anders meer is. Als je zegt ‘Dat is het!’, dan is er niet veel ruimte meer om nog open te staan voor andere dingen en dat is net een voorwaarde om jezelf te kunnen laten verwonderen, denk ik. Dat je openheid hebt, dat je twijfel toelaat. Het niet weten van iets. Of beseffen dat je iets denkt te weten. Maar misschien is er ook een andere kant aan het verhaal? Dat is iets waar ik geweldig goed in ben (lacht), iets op verschillende manieren bekijken. Wat er voor mij voor zorgt dat ik bijna nooit een standpunt kan innemen.

Misschien is het gewoon dat wat mensen in mij zien: het kunnen dingen open houden zonder ‘wetend’ te zijn en vooral ontvankelijk te zijn voor wat ik zie, wat ik voel. Op alle niveaus. Niet alleen met mijn hoofd maar met alles wat ik in me heb … Op die manier ben ik wel verwonderaar.”


De Denker van Rodin in Parijs
Het viel Els op dat ze dikwijls “Ik denk” zei tijdens het gesprek. Ze herinnerde zich de kleine replica van De Denker van Rodin die bij haar ouders op de kast stond. Vandaar deze foto uit mijn persoonlijk archief.

“Ik vind het enorm boeiend om iets te horen of te lezen en te ontdekken: ‘O ja, het kan ook anders. Je kunt er ook anders naar kijken.’ Altijd iets nieuws bijleren of zien … ja, daar geniet ik van. Dan krijg ik het warm … Ik denk dat ik dat de laatste jaren meer en meer ben geworden, zo iemand die zich opnieuw kan verbazen of terug kan genieten van de dingen.
Het is al een tijd mijn zoektocht en ik ben stilaan het evenwicht aan het vinden tussen structuur en chaos. In de tijd dat ik veel sterker vasthield aan structuur en orde en de dingen doen zoals ze moeten en horen, toen was er veel minder tijd om verbaasd te zijn, om me te laten verrassen. Dus ik ben wel blij dat ik dat terug gevonden heb. Verwondering is voor mij vooral openheid om me te laten verbazen, zonder het onmiddellijk te moeten analyseren.”

Creëren met krijt

Drie dagen voor ons gesprek nam Els deel aan een workshop van Kristien Nouwen waar ze met pastelkrijt mocht werken. Els worstelde op dat moment heel hard met de vraag wat verwondering voor haar betekende. Ze zocht naar structuur, naar helderheid en tijdens de workshop wilde ze de kans grijpen om met die vraag aan de slag te gaan terwijl het idee initieel was om te gaan werken rond burn-out.

“Dan heb ik wel durven vragen: ‘Kan ik het thema switchen?’ Maar tijdens de workshop werd duidelijk dat mijn innerlijke overgang naar ‘ik kan mij terug meer verwonderen over dingen’ gestart is bij het moment dat ik er onderdoor ben gegaan. Toen was het mijn lichaam dat zei: ‘Hola, hola!’ Misschien was dat ergens wel het signaal van: ‘Geniet terug meer van het leven, verwonder je terug meer. Hou je niet zo vast aan het weten en het moeten. Creëer terug die ruimte.’ Ruimte creëren in mijn hoofd en in mijn lichaam, ik denk dat dat bij mij de voorwaarde is om verwonderd te kunnen zijn. Leegmaken, losmaken van ideeën, van wat moet, van structuren.”

Els ging op haar eigenwijze manier aan de slag met de opdracht en creëerde louter op gevoel iets dat heel nauw aansloot bij de opzet van de workshop. Twee cirkels, niet naast elkaar maar onder elkaar. Eentje van weten, een ander van voelen, en met een raakvlak. Dit verraste haar.

“Ik vind het zo mooi dat dat gebeurt en ook de inzichten die daaruit kwamen. Dat is zo belangrijk, de momenten pakken zoals ze zijn. En vertrouwen dat als je gevoel of je lichaam je iets ingeeft, van daar gewoon in mee te gaan. Voor mij hangt dat voor een stuk samen met die openheid hebben en toelaten dat je vertrouwt op wat het moment biedt. Dan gebeuren er gewoon wonders. Wonderbaarlijke dingen waarvan je zegt: ‘Dat is straf. Hoe kan dat?’ Ik heb achteraf nog een kwartier gepakt om daar te zitten en te genieten van wat daar uit gekomen is. Zalig.”


Creëren tijdens een workshop pastelkrijt.
Creatie van Els tijdens de workshop van Krisiten Nouwen waarin ze aan de slag mocht met pastelkrijt.

Loslaten en vertrouwen

“Ik kom de laatste tijd vaak terug op: ‘Laat het maar los en doe niet te veel met je hoofd’. Dikwijls schiet ik tóch in mijn hoofd, in het denken. Maar dan gebeurt er weer iets waardoor ik bjina gedwongen word om toch weer uit dat hoofd te stappen en te gaan naar wat ik voel. En te laten gebeuren wat er kan gebeuren.”

Els is mama van vier en het moederschap deed haar ook veel in vraag stellen.

“Moeder worden is voor mij een stuk van het proces geweest om in te stappen in dat loslaten. Ook daar ben ik gestart met hoe het ‘hoorde’. Je bent zwanger en gaat naar de gynaecoloog. Maar op een gegeven moment zijn we daarmee gestopt want ook daar, het klopte niet. Uiteindelijk zijn onze kinderen allemaal thuis geboren. We hebben ons eigen ding gedaan. Elk van die bevallingen is een geweldig iets geweest.

Achteraf zei een kinesist me dat ik daar zoveel vertrouwen in had. Dat is iets waar ik mij vaak over verbaasd heb. Hoe komt dat toch, want dat is zo natuurlijk, iets dat vanzelf kan gebeuren, en toch hebben we er zo’n schrik voor. Ik snap niet goed hoe het komt dat we iets kwijtgeraakt zijn dat van nature in ons zit. Toch straf dat ons lichaam wel weet wat er moet gebeuren, wat er nodig is en dat we op alle vlakken zo de voeling kwijt raken met onszelf. We hebben de kennis, de geneeskunde en toch, naar mijn aanvoelen mist daar iets.”

Genieten van het wonder

“Misschien is dat wel de vraag die alles triggert bij mij: ‘Hoe kan dat toch?’ Die nieuwsgierigheid, die heb je wel nodig. Zonder er persé een antwoord op te willen en het wetenschappelijk uit te pluizen.
En dan: genieten. Ik denk dat we dat ook vaak vergeten. Als iets je raakt, dat je daar dan ook van geniet. Dat je de tijd neemt om verwonderd te zijn, om dat te laten doordringen. Om te zeggen: Wow! Yes!”


Ochtengloren
Zon en vergulde wolken.

“Vroeger had ik dat wel, dat ik ’s morgens kon opstaan en denken: ‘Kijk hoe schoon.’ En door stilaan in het drukke leven te stappen en geen tijd meer te hebben, realiseerde ik mij dat niet meer. Nu herinneren de kinderen mij er soms aan. En dan gaan we zitten en genieten.

Thuis aan tafel hebben we een schoon uitzicht. We zien de zon ook opkomen van aan onze keukentafel en dat is zo zalig … Of die kleuren buiten. We hebben daar gigantisch veel foto’s van, van het zicht naar onze tuin. (lacht) ‘Zie hoe schoon die kleuren zijn. Zie daar die wolk, de zon, een roze streep.’ Op dat vlak helpen de kinderen me om stil te staan. En om terug meer kind te zijn, vanuit onbevangenheid, vanuit nieuwsgierigheid. Zij zijn daar heel sterk in.

Maar ook dan is het belangrijk om het te zien en de tijd te nemen om samen met hen verwonderd te zijn. Want ook dan kun je het evengoed vanuit rede, vanuit ‘Ik heb geen tijd’, wegduwen of er geen ruimte voor maken.”

Zonder oordeel leven en luisteren

“Ik krijg geen goede definitie van wonder en misschien is het dat ook. Dat je het niet kunt vatten. Het is iets dat gebeurt en dat je ervaart, niet als verstandelijke mens of als gevoelsmens, maar als wijze mens. (lacht)

Dat hangt onlosmakelijk samen in mijn hoofd. Iemand die wijs is, is iemand die zich ook blijft verbazen en zich laat verwonderen en verrassen. In mijn ogen is een wijs iemand, iemand die zonder oordeel leeft en luistert naar anderen. Iemand die vooral veel luistert, niet alleen met de oren maar met alles, en vanuit ervaring en wat hij hoort, net juist dat kan teruggeven wat de ander nodig heeft of zoekt. Die helpt om helderder te zien, de dingen anders te doen. Die de ander als mens een stapje vooruit helpt. Wijsheid is voor mij altijd gericht op de ander.

Ze vragen me dikwijls: Waar droom je van? Wat is jouw wens? Wijs worden, dat is iets wat ik wil nastreven. En nu moet ik denken aan mijn dochter omdat ze, zo los van oordeel, zo vol verbazing, kan kijken naar mensen. Ze kan op straat iemand echt aanstaren. Mensen worden daar heel ongemakkelijk van. Mensen worden niet graag bekeken, terwijl het voor haar niet bekijken is vanuit een oordeel maar eerder vanuit oprechte nieuwsgierigheid.

Dat is misschien wel het beeld van je laten verwonderen. Je laten verwonderen gebeurt als je los kunt komen van oordeel of van vooringenomenheid, denk ik.

Als ze tegen jou zeggen: ‘Je doet kinderachtig’, dat kan ook een heel mooi compliment zijn, vind ik. Ja, doe dat maar, af en toe eens terug kind zijn.”

Een leven vol eenhoorns

“Ik ben als kind ooit al fietsend tegen een stilstaande auto gereden omdat ik met mijn gedachten ergens, ik weet niet waar, zat. Het dromerig zijn is ook weer loskomen van denken dat je weet hoe het ineen zit of wat je ziet voor waar aannemen. Misschien moeten we allemaal terug wat meer dromer worden.”


Regenboog

“Verwonderd worden is ook iets onverwacht. Mij brengt het ook wel rust, een voldaan gevoel. Mogen leven en kunnen meemaken en ervaren wat er gebeurt. En kunnen genieten van dagdagelijkse straffe dingen die er gebeuren. Dat maakt het leven wel plezanter.”

Els weet niet meer wat nog te zeggen. Alles lijkt al verteld. Er valt een minutenlange stilte, die plots onderbroken wordt door: “Ik zit al de hele tijd naar die eenhoorns te kijken. (lacht) Die zijn misschien wel symbool voor de wonderen die er bestaan. Toelaten dat er zaken kunnen zijn die je niet begrijpt, die je niet hoeft te begrijpen. Wat ook weer laat zien dat het heel vaak kinderen zijn die er wel in mee zijn en dat je dat als volwassene toch ergens wel kwijt speelt.

Dat is een mooie wens: ‘Ik wens jou een leven vol eenhoorns.’ (lacht) Ik ga die eenhoorns blijven associëren met verwondering.”

Tien dagen na ons gesprek stuurt Els me ’s morgens vroeg een foto van een doosje versierd met eenhoorns. De tekst erbij luidt:

Bericht van Els

Daar word ik op slag vrolijk van. ?

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Don`t copy text!